Khang A Tủa
Nhân Vật Truyền Cảm Hứng
Khang A Tủa là chàng trai H’Mông đầu tiên đỗ ĐH Bách Khoa, học được 2 năm, Tủa xin nghỉ. Giờ Tủa là chàng trai H’Mông đầu tiên học ở ĐH Fullbright, với chỏm tóc đuôi ngựa buộc cao và trang phục dân tộc nổi bật giữa sân trường. Học từng chữ tiếng Anh từ đầu. Học sự tự tin và hoà nhập từ đầu. Tủa - trong tiếng HMong là “sự thay đổi có tính bước ngoặt”.
cuộn xuống để đọc
Khách mời:
Khang A Tủa
Giám đốc sản xuất:
Trần Đình Hiền
Giám đốc sáng tạo nội dung:
Tạ Thùy Minh
Biên tập:
Kim Em
Tổ chức sản xuất:
Thy Xuân - Mai Phương
Quay phim:
Kiên Nguyễn, Đinh Xuân Việt Anh, Trí Nguyễn, Hào Phùng
Âm thanh:
Đinh Xuân Việt Anh, Đoàn Trung Nghĩa
Đạo diễn:
Kiên Nguyễn
Dựng phim:
Ngọc Đoàn
Colorist:
Trí Nguyễn
Motion graphic:
Khôi Phạm, Quỳnh Đỗ, Nguyễn Phạm Ngọc Trâm
Intro visual:
Maxk Nguyen
Photographer:
Quý Nguyễn

Khang A Tủa
Nhân Vật Truyền Cảm Hứng
Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: "Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác"
Khang A Tủa là chàng trai H’Mông đầu tiên đỗ ĐH Bách Khoa, học được 2 năm, Tủa xin nghỉ. Giờ Tủa là chàng trai H’Mông đầu tiên học ở ĐH Fulbright, với chỏm tóc đuôi ngựa buộc cao và trang phục dân tộc nổi bật giữa sân trường. Học từng chữ tiếng Anh từ đầu. Học sự tự tin và hoà nhập từ đầu. Tủa - trong tiếng H'Mong.

Credit

Tác giả:
Công Hiếu
Ảnh:
Quý Nguyễn
Thiết kế:
Hà Mĩ

“Bố nói nhà rất nghèo, ruộng đất rồi sẽ không còn nên giáo dục là con đường duy nhất để tồn tại”

Nếu có cách nào để người H’mong thoát khỏi số phận nghèo khó, lạc hậu nhiều đời đeo bám, thì nó sẽ không bắt đầu từ những thùng quà từ thiện từ miền xuôi chuyển lên, mà từ chính những người như Khang A Tủa.

Hành trình đến với Đại học Fulbright của Khang A Tủa giống như một câu chuyện cổ tích của Mù Cang Chải - một câu chuyện không bắt đầu từ đồng lúa, mà bắt đầu từ cậu bé  H’Mong 5 lần 7 lượt bỏ học, có ông bố người Mông mù chữ và nghèo thê thiết, nhưng nhẫn nại tột cùng để đưa con đến Đại học Fulbright.

“Ruộng nhà em ít lắm. Một mùa thu hoạch chỉ được 20 bao thóc, mà nhà em có 6 anh em. Từ khi còn là một đứa trẻ chưa kịp lớn, em đã hiểu rằng nếu em không đi học, thì em sẽ giống như bố mẹ mình, ngày ngày đi làm ruộng, mà dù chăm chỉ cần mẫn thế nào cũng không có cách nào đủ ăn. Chẳng có tương lai nào ở đó cả…” - đó là một buổi chiều cuối năm, Tủa ngồi bên hiên ngôi nhà sàn cheo leo giữa lưng chừng núi, chậm rãi kể câu chuyện vì sao với Tủa, đi học là lựa chọn không thể khác.

Bố Tủa là một ông bố người Mông mù chữ, nói tiếng Kinh còn không thạo. Nhưng kể cả ngày hôm nay, khi Tủa đã là chàng sinh viên nổi tiếng của Đại học Fulbright, Tủa vẫn ngưỡng mộ và đầy tự hào khi nói về ông bố mù chữ ấy -  người đã dạy cho Tủa những bài học giá trị nhất về cuộc đời, mà bài học đầu tiên đó là không bao giờ được từ bỏ việc học.

Năm 7 tuổi, Tủa đã từng bỏ học vì quá sợ những trận đòn khắc nghiệt của thầy giáo chủ nhiệm. Nhưng bố Tủa, một ông bố người Mông mù chữ đã kiên quyết nói với con mình: “Con phải đến trường thôi, vì con không thể thất học như bố được”.

Sau khi để con trai nghỉ học ở nhà 1 năm, mùa khai giảng năm sau, ông bố người Mông đích thân dẫn con đến lớp, vừa đi vừa thì thầm, thủ thỉ: “Bố thích đi học lắm mà không được nên bố hứa sinh các con ra sẽ không bao giờ để các con thất học”.

Dù nhà quanh năm không đủ ăn; dù để trang trải cuộc sống, bố Tủa phải đi làm phu mỏ, phu khuân vác, nhưng để con trai mình không sợ đến trường, bố Tủa đã gác hết mọi chuyện mưu sinh để ngày ngày cùng con đi học, nhẫn nại ngồi học cùng con trai hết ngày này đến ngày khác, cho đến tận khi Tủa nói với bố rằng cậu đã bắt đầu thấy yêu trường học.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 3.

“Người Kinh các anh chị thấy ruộng bậc thang rất đẹp đúng không? Nhưng với những đứa trẻ vùng cao tụi em, đó là nỗi ám ảnh. Để đến trường, ngày ngày em phải đi qua những thửa ruộng bậc thang mà đường bờ be chỉ rộng hơn một gang tay người lớn. Những ngày mưa, bờ ruộng trơn, em ngã lăn lông lốc xuống những thửa ruộng phía dưới, đau điếng người, quần áo lấm lem bùn, vừa khóc vừa ôm cặp đến lớp. Em lại về ăn vạ bố. Lại đòi bỏ học”.

Để đến trường, ngày ngày em phải đi qua những thửa ruộng bậc thang mà đường bờ be chỉ rộng hơn một gang tay người lớn. Những ngày mưa, bờ ruộng trơn, em ngã lăn lông lốc xuống những thửa ruộng phía dưới, đau điếng người, quần áo lấm lem bùn, vừa khóc vừa ôm cặp đến lớp. Em lại về ăn vạ bố. Lại đòi bỏ học”.

Bố Tủa không dỗ dành con trai, nhưng ông đi vào rừng nhiều buổi chiều, mỗi lần về mang theo một ôm to những cây mương già. Rồi mỗi ngày một tí, trên những thửa ruộng bậc thang mà Tủa phải đi qua để đến trường, ông cặm cụi, cần mẫn làm một cây cầu khỉ nhỏ xíu để Tủa và bạn bè có thể bám men theo đến trường mà không bị ngã khi trời mưa.

“Ruộng đất rồi sẽ có thể sẽ không còn. Nhưng cái chữ thì không bao giờ mất. Con đừng bao giờ từ bỏ” - Ông luôn nói với con trai mình như thế.

Có lần, Tủa tâm sự với bố: “Nếu con đi học, thì bố mẹ chắc chỉ đủ sức nuôi mình con. Thế nghĩa là con đã chặn đứng tương lai của các em mình”. Vì nghe lời bố, Tủa đã kiên trì đi học mỗi ngày, kể cả khi bữa cơm của Tủa ở trường nội trú chỉ có cơm với rau rừng. Vì nghe bố, Tủa đã trở thành một trong những học sinh giỏi nhất của trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Việt Bắc một thời - là thủ khoa của kì thi tốt nghiệp năm đó.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 5.

Nhưng Tủa luôn mang trong lòng mình một nỗi dằn vặt. Tủa luôn sợ nếu mình đi học đại học, thì có nghĩa là cậu sẽ chặn đứt con đường tương lai của các em mình. Mà Tủa thì không đành lòng khi cả gia đình 7 người phải hi sinh cho mình. Những ngày trước khi thi Đại học, bố bị tai nạn mất sức lao động, Tủa một lần nữa nghĩ đến việc bỏ học. Tủa về nhà, ngày ngày đi xuống con dốc nhỏ để đến ruộng lúa của gia đình. Tủa không ngại việc làm lụng vất vả, không ngại trở thành trụ cột gia đình, nhưng trong sâu thẳm, Tủa đau khổ khi mỗi ngày đi qua con đường ấy, vì cậu biết cậu không thuộc về đồng lúa. Bố Tủa lại một lần nữa động viên con trai: “Mình không thể thay thế cuộc đời này bằng cuộc đời khác. Bố mẹ sinh con ra không vì kỳ vọng con sẽ hi sinh cho gia đình”. Và Tủa lại khăn gói đi thi Đại học.

Ngày nhận được kết quả báo đỗ vào Đại học Bách Khoa, Tủa ngồi với bố suốt đêm. Hai người đàn ông trụ cột trong gia đình cùng nhau giải bài toán làm thế nào để Tủa có thể đi học.

Nhà Tủa có một vườn thảo quả tít sâu trong rừng, một ruộng lúa nhỏ không năm nào trồng đủ thóc cho một gia đình 9 miệng ăn. Nhà Tủa còn có 1 đàn gà 10 con.

Bố Tủa nói: “1 con gà đẻ được 15 quả trứng mỗi tháng. Mỗi quả trứng bán được 2 nghìn đồng. Học phí của trường Bách Khoa là hơn 5 triệu mỗi năm. Cứ cho là 10 con gà cùng đẻ một lúc, bố vẫn không có cách nào để nuôi con đi học. Nhưng con dù thế nào cũng không được bỏ học”.

Sau khi quyết với nhau như thế, bố Tủa rút ra 2 triệu đồng nhăn nheo, nhàu nhĩ, là toàn bộ số tiền mà ông đã tích cóp cả đời. Ông dặn dò con trai: “Đó là toàn bộ những gì bố có. Con cầm nó đi học, rồi sau này phải tự tìm cách lo cho mình”.

Và cậu bé người Mông xuống Hà Nội với 2 triệu bố cho, nhập học ở trường Đại học Bách Khoa rồi tự lăn lộn mưu sinh theo mọi cách mà cậu có thể, kể cả việc đi mua từng thùng mì tôm về bán dạo trong ký túc xá.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 8.

Từng là biểu tượng “con nhà người ta”, sụp đổ vào thời khắc rời bỏ Bách Khoa, và vụt sáng trở lại với giấc mơ FulBright Việt Nam

Dù trở thành sinh viên của trường Đại học Bách khoa là giấc mơ của Tủa, nhưng khi đã đạt được giấc mơ ấy, thì cậu lại nghi ngờ chính bản thân mình. Trên facebook cá nhân, Khang A Tủa có viết một note nhỏ như thế này: “Chọn trường để học cũng như chọn vợ, chọn chồng để lấy. Đã là chọn người chung đường với mình mãi thì phải chọn người phù hợp với mình nhất, chứ không phải chọn kẻ giàu, người sang hay chọn kẻ đẹp người xinh”.

“Chọn trường để học cũng như chọn vợ, chọn chồng để lấy. Đã là chọn người chung đường với mình mãi thì phải chọn người phù hợp với mình nhất, chứ không phải chọn kẻ giàu, người sang hay chọn kẻ đẹp người xinh”.

Chọn trường cũng vậy, phải chọn trường có sứ mệnh phù hợp với sứ mệnh của mình, có môi trường sống và học tập phù hợp với tính cách của mình chứ đừng chọn trường vì cái danh, cái top…”.

Tủa thi vào trường Đại học Bách khoa Hà Nội chỉ vì chưa một người Mông Mù Cang Chải nào từng thi đỗ ngôi trường này. Mà cả đời Tủa cho đến lúc đó, Tủa chỉ nghĩ đến việc chọn những gì “top” nhất, chứ không phải là những gì mình thích nhất.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 10.

Sau hơn 1 năm học thì Tủa sớm nhận ra Đại học Bách Khoa Hà Nội dù vẫn luôn là một trường đại học hàng đầu, nhưng lại không hề phù hợp với Tủa. Tủa thích làm thầy giáo hơn là thích học Hoá; Tủa thích làm những công việc liên quan đến xã hội, đến cộng đồng hơn là ngồi từ ngày này qua ngày khác trong phòng thí nghiệm: “Nó giống như là em cưới một cô gái vừa đẹp, vừa giỏi, vừa giàu, nhưng lại không hề đồng điệu với em về tâm hồn vậy”.

Nên cuối cùng, sau hơn 2 năm học Bách Khoa, Tủa đã lựa chọn “ly hôn”, “kết thúc một cuộc tình tưởng như lãng mạn nhưng lại đầy rẫy những khổ đau”.

Ngày Tủa quyết định thông báo với bố về sự lựa chọn của mình, Tủa nói: “Con bỏ học ở đây vì con thấy ở đây không có cái mà con muốn học. Nhưng không có nghĩa là con sẽ bỏ học vĩnh viễn. Con sẽ học ở ngoài đời, ở những công việc xã hội mà con làm và một ngày nào đó chọn một ngôi trường mà con thích học”.

Bố của Tủa, một người bố đã có lời thề không để con cái của mình thất học, một người bố đã bằng mọi cách để thuyết phục con trai đến trường, sẵn sàng ngồi học cùng con trên lớp, sẵn sàng làm cầu khỉ cho con đi qua những thửa ruộng bậc thang, sẵn sàng làm những công việc có thể phải trả giá bằng tính mạng để nuôi con đi học…vậy mà  riêng lần này, ông nói: “Con hãy học theo cách con muốn, lựa chọn điều con nghĩ mình nên làm…”. Sau câu nói của bố, “chàng trai Mông đầu tiên của Mù Cang Chải đỗ Bách Khoa” đã viết đơn xin nghỉ học.

Ông nói: “Con hãy học theo cách con muốn, lựa chọn điều con nghĩ mình nên làm…”. Sau câu nói của bố, “chàng trai Mông đầu tiên của Mù Cang Chải đỗ Bách Khoa” đã viết đơn xin nghỉ học.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 12.

Trong suốt hơn một năm sau khi nghỉ học, Khang A Tủa cùng những cô bạn, cậu bạn người Mông thành lập dự án “action for Hmong’s Development” – “ Hành động vì sự phát triển của người H’mong”. Tủa vừa tranh thủ đi làm thêm ở các nhà hàng, quán ăn để kiếm sống; vừa dành thời gian đi khắp các vùng núi cao của người Mông để đi sưu tầm lại các câu chuyện cổ tích của người Mông, mang về tập hợp lại nó trong một bộ sách bằng cả tiếng Mông và tiếng Kinh, rồi gửi đến các trường học vùng cao, hy vọng các thầy cô giáo vùng cao sẽ dùng chính những câu chuyện đó để dạy trẻ con người Mông; Tủa làm việc cho các tổ chức phi lợi nhuận như ISEE  trong những dự án mà cậu cảm thấy có thể giúp ích cho cộng đồng mình.

Một nhà tuyển trạch của Đại học Fulbright Việt Nam đã vô tình bắt gặp Tủa trong một dự án xã hội như thế và khuyến khích Tủa nộp đơn vào Đại học Fulbright Việt Nam.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 13.

“FUV không chỉ tìm kiếm những người giỏi nhất, xuất sắc nhất, mà còn chọn cả những viên ngọc thô – những người mà chúng tôi nhìn thấy ở họ tiềm năng và sự sẵn sàng thay đổi”. Đó là những gì Chủ tịch Đàm Bích Thuỷ nói với tôi khi tôi phỏng vấn bà.  Và ở FUV, có lẽ chẳng có gì thô mộc và hoang dã như Khang A Tủa.

Khi nộp đơn dự tuyển vào Fulbright, vốn Tiếng Anh của Tủa chỉ là thứ Tiếng Anh mà Tủa học mót được khi phục vụ các du khách Tây trong quán ăn.

“Để viết bài luận trong hồ sơ dự tuyển, em đã dùng google translate 100%”– Lời thú nhận thật thà của Tủa đã khiến tôi không thể không phá lên cười. Không phải lúc nào trong cuộc đời làm báo của mình, tôi cũng nhận được một câu trả lời nằm ngoài mọi trí tưởng tượng của tôi như thế.

Khi tham gia vòng phỏng vấn chính thức của  FUV cùng với rất nhiều thí sinh khác trong cả nước, Tủa có lẽ không có gì nhiều nhặn ngoài sự can đảm và lạc quan.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 14.

“Khi mà các thầy cô trong ban tuyển sinh phỏng vấn em bằng Tiếng Anh, em thậm chí không thể hiểu họ nói gì chứ đừng nói trả lời họ. Cuối cùng em trả lời phỏng vấn bằng Tiếng Việt. Các bạn thí sinh khác cùng tham gia phỏng vấn với em đã giúp em dịch sang Tiếng Anh. Em đến bây giờ vẫn mãi cảm động, vì có thêm em tức là có thêm một người cạnh tranh, có thêm một đối thủ. Các bạn ấy có thể lựa chọn không giúp em để cho mình thêm cơ hội, nhưng đã không làm thế. Nên kể cả khi ấy chưa biết mình trúng tuyển, em đã biết rằng em thích được học cùng với những người bạn như thế, ở một nơi ấm áp như thế”.

Hôm đó, các giáo sư trong hội đồng tuyển sinh hỏi:

Nếu được kiến tạo một môn học mới trong năm đồng kiến tạo, em sẽ đề xuất gì?

Tủa trả lời:

Một môn học về văn hoá bản địa.

Một cuộc tranh luận quyết liệt đã  nổ ra trong Hội đồng tuyển sinh về trường hợp của Tủa. Những người phản đối lo ngại về trình độ Tiếng Anh của Tủa; lo ngại về khoảng cách 5 tuổi sẽ khiến Tủa không thể hòa đồng được với bạn bè cùng khóa. Nhưng những người ủng hộ thì tin rằng Tủa là viên ngọc thô mà FUV có thể mài giũa.

Nên cuối cùng, Tủa được chọn. Trong hồ sơ trúng tuyển của Tủa, Hội đồng FUV có ghi rõ: “Tủa được chọn vì đã kể một câu chuyện thuyết phục và thể hiện được đích xác những phẩm chất mà Fulbright tìm kiếm ở các sinh viên đồng kiến tạo, đó là tinh thần ham học hỏi, tính tiên phong, hướng tới cộng đồng và nỗ lực bền bỉ”.

Cả một chương trình hỗ trợ đặc biệt về Tiếng Anh đã được FUV thực hiện với Tủa, để giúp Tủa có thể bắt nhịp được với bạn bè. 

Tủa không bao giờ than vãn, nhưng có những tháng, Tủa vẫn phải dành phần lớn khoản tiền học phí của mình để gửi về nhà giúp bố mẹ nuôi em. Cho đến tận bây giờ, bố mẹ Tủa vẫn không hề biết gì về Fulbright ngoài những lời kể của con trai. Họ vẫn sống trong ngôi nhà sàn nằm chênh vênh giữa lưng chừng núi, vẫn ngày ngày lo sao kiếm đủ thóc để nuôi cả gia đình.

Nhưng giữa buổi tối mùa đông Mù Căng Chải, ngồi bên bếp lửa của căn nhà chỉ có duy nhất một bóng đèn leo lét, bố Tủa vẫn rạng ngời khi kể về những gì mà con trai mình đã vượt qua để đạt được. Một người như Tủa có thể không đủ để thay đổi số phận của cả dân tộc Mông, nhưng đủ để thay đổi số phận gia đình mình. Tủa nói: “Em sẽ cố gắng bắt đầu từ việc nhỏ đó. Rồi các em em sẽ có gia đình của chúng. Và chúng sẽ tìm cách thay đổi gia đình chúng. Bạn bè em cũng có nhiều người mang trong mình giấc mơ đó. Nên em hy vọng rồi một ngày, số phận của dân tộc em sẽ khác.

Một người như Tủa có thể không đủ để thay đổi số phận của cả dân tộc Mông, nhưng đủ để thay đổi số phận gia đình mình.

Đó là lý do Tủa và các bạn bè mình lập những dự án hành động vì sự phát triển và tương lai của người Mông. Ví dụ như mùa hè vừa rồi, Tủa ở Hà Nội, vừa chạy xe ôm, vừa thực hiện dự án Vườn Mơ để đưa 22 trẻ em người Mông ở vùng cao Tây Bắc xuống Hà Nội, dạy cho chúng những bài học, những kỹ năng đầu tiên về việc sinh tồn giữa thành phố.

Cũng mùa hè vừa rồi, Tủa lập dự án “Ná Nả, Mẹ ơi, mẹ ơi”, để các bà mẹ người Mông có thể bán những sản phẩm do chính họ làm ra với người miền xuôi và cả người nước ngoài.

“Người Mông không thích buôn bán, vì tin rằng việc đó làm mình xấu đi” - Tủa nói - “nhưng em hy vọng Ná Nả của chúng em sẽ học được cách bán những sản phẩm mình làm ra với đúng giá trị của nó. Và quan trọng hơn thế, Ná Nả sẽ được mở mang đầu óc, giao lưu với thế giới bên ngoài sau cả một đời chỉ loanh quanh với đồng lúa và góc nhà”.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 17.

Mặc cảm thua kém, những lần ngượng chín mặt và câu nói thức tỉnh của vị GS

Tủa gánh trên mình tương lai và kỳ vọng của nhiều người. Nên đôi khi, nó vô tình trở thành gánh nặng. Ở Fulbright, Tủa nổi tiếng vì là “chàng trai Mông đầu tiên ở Fulbright”.  Nhưng chúng tôi không có ý định viết về Tủa như một người hùng. Vì sự thực là chặng đường của Tủa một năm qua ở Fulbright Việt Nam không hề dễ dàng.

Kể cả đã trải qua một khóa học Tiếng Anh hàn lâm do FUV tài trợ suốt mùa hè, thì Tủa vẫn bước vào năm học đồng kiến tạo (100% chương trình được xây dựng và giảng dạy bằng Tiếng Anh) với rất nhiều khó khăn.

Những ngày lên lớp mà không thể hiểu 1/5 những gì thầy cô nói, là việc Tủa đã trải qua. Phải tốn gấp 3 thời gian so với bạn bè để làm bài tập về nhà, là việc Tủa đã trải qua.

Bị một quỹ giáo dục cắt học bổng vì thành tích học tập không như kỳ vọng, cũng là nỗi ngượng chín mặt mà chàng trai người Mông luôn khao khát lọt “Top” phải đối mặt.

Tủa kể: “Vì chẳng có trải nghiệm nào trong đó là dễ dàng, nên có lần em đã tâm sự với một giáo sư về nỗi mặc cảm thua kém lớn dần lên mỗi ngày trong lòng em. Vị giáo sư ấy nói với em như này: Đừng quan tâm cậu hơn ai hay thua kém ai. Cậu chỉ cần tự hỏi cậu ngày hôm nay có tốt hơn chính cậu ngày hôm qua hay không là đủ”.

Đó là câu nói giúp Tủa trút đi được tất cả những gánh nặng trong lòng, để sẵn sàng tham gia vào các buổi học mà không hề e sợ; sẵn sàng hỏi những từ mình không biết; sẵn sàng đưa ra một ý kiến nào đó mà không sợ bị bạn bè cười.

“Bài biện luận đầu tiên của em bị giáo sư môn Biện luận gạch đỏ chi chít, chữa từng câu, từng từ. Nhưng bây giờ thì những gạch bút đỏ đã ít dần đi mỗi ngày. Ngày xưa em luôn phải gồng mình lên để sống. Bây giờ em sẽ cười lúc em vui và khóc khi em cảm thấy buồn. Em đang học cách để là chính mình nhưng ngày hôm nay tốt hơn ngày hôm qua”.

Ngày 25/3/2019, Tủa nhận được một tấm card visit mà  Đại học Fulbright làm cho Tủa. Trên tấm card có ghi “Khang A Tủa/ Co-design year student/ Sinh viên đồng kiến tạo”. Tình cờ thay, 3 năm trước, cũng vào đúng ngày 25/3, Tủa rời khỏi Đại học Bách Khoa Hà Nội.

Tủa giữ gìn tấm card visit đó rất nâng niu, vì với Tủa đó là những tháng ngày mông lung nhất của tuổi 20. Nhưng hôm nay, khi đang trải qua năm học chính thức đầu tiên sau năm đồng kiến tạo, Tủa nói, sau khi ly hôn với “cô nàng xinh đẹp” Bách Khoa, Tủa hài lòng và hạnh phúc với sự kết đôi của mình với “cô gái” FUV.

Ở FUV, Tủa rất nổi bật khi đứng giữa các bạn đồng môn với chỏm tóc đuôi gà đặc trưng của người Mông và bộ quần áo dân tộc do chính mẹ Tủa kiên nhẫn từng mũi khâu cả năm trời.

“Em không muốn quên mình là ai, mình từ đâu tới” – Tủa giải thích.

Năm Tủa học lớp 10, vì là học sinh giỏi, Tủa được xuống trường nội trú Việt Bắc ở Thái Nguyên học. Ở trường, Tủa mặc quần áo như người Kinh và đã quên rất nhiều từ tiếng Mông. Một ngày, trên tay Tủa xuất hiện một cái nốt ruồi nho nhỏ. Không biết từ “nốt ruồi” trong tiếng Mông có nghĩa là gì, Tủa về nhà hỏi mẹ. Nhưng mẹ Tủa – một người đàn bà Mông không nói được một từ tiếng Kinh đã không thể nào hiểu được câu hỏi của con mình -  một đứa con người Mông nhưng lại đang quên dần tiếng Mông.

“Em đang mất đi sự kết nối thiêng liêng với người em yêu thương, gần gũi nhất”– Tủa sợ hãi nhận ra điều đó.

Sau ngày hôm đó, Tủa quay lại trường, nhờ những người giỏi tiếng Mông nhất dạy nói và viết tiếng Mông. Rồi Tủa mặc quần áo Mông đi học, cho đến tận bây giờ, để không quên cội nguồn của mình.

Tủa mang trong lòng mình rất nhiều nỗi ưu tư về dân tộc Mông của mình, về gia đình mình, về giáo dục, về tương lai và số phận của người Mông. Và có lẽ đó là lý do Tủa là một trong 54 sinh viên đầu tiên được FUV lựa chọn để cùng “đồng kiến tạo” lên lịch sử và tương lai của ngôi trường này.

Tủa nói: “Em không thích cách người Kinh lên vùng cao làm từ thiện. Vì sau khi nhận quần áo, nhận lương thực, nhận tiền… người vùng cao ngày càng ỷ lại vào sự giúp đỡ. 100 năm trước, người Mông nổi tiếng với khả năng tự cung tự cấp. Giờ dân tộc em phụ thuộc vào sự cứu trợ từ phân bón đến giống lúa… mà vẫn không đủ ăn.

Em nghĩ vùng cao không cần xây thêm trường nữa. Vì trường học ở vùng cao có lẽ đã tương đối đủ rồi. Chúng ta cần “xây” người dạy, và “xây” cách dạy nhiều hơn.

Chàng trai H’Mông ở ĐH Fulbright: Em muốn bắt đầu từ việc nhỏ nhất là thay đổi được cái nghèo của gia đình, bạn bè em cũng nhiều người mơ thế, nên em hy vọng 1 ngày số phận của người H’Mông sẽ khác - Ảnh 20.

Em nghĩ vùng cao không cần xây thêm trường nữa. Vì trường học ở vùng cao có lẽ đã tương đối đủ rồi. Chúng ta cần “xây” người dạy, và “xây” cách dạy nhiều hơn. Em không hiểu những thầy cô giáo không biết tiếng Mông, không hiểu văn hóa Mông, không yêu trẻ con người Mông sẽ dạy trẻ con thế nào ở những vùng như quê em?

Em cũng không hiểu tại sao một đứa trẻ người Mông không biết một từ tiếng Kinh mà ngày đầu tiên đến trường lại phải học truyện cổ tích người Kinh, bằng chữ viết của người Kinh. Rất nhiều đứa trẻ người Mông đã không vượt qua được những trở ngại đó, và từ đời này qua đời khác sống mãi trong nghèo đói và thất học.

Nên khi cùng “đồng kiến tạo” xây dựng chương trình học cho FUV, em mong mình tích luỹ được kiến thức để một ngày nào đó, em có thể góp sức vào việc kiến tạo nên một chương trình học phù hợp hơn cho người Mông”.

Tên của Tủa trong tiếng Mông có nghĩa là “sự thay đổi tạo ra những bước ngoặt”. Thật tình cờ, vì cuộc đời Tủa dường như luôn đối diện với những sự thay đổi và những bước ngoặt.

Ngày hôm nay, ở FUV, Tủa vẫn đang ngồi đối diện với bài toán làm thế nào để sống sót qua 4 năm Đại học ở FUV, khi mà Tủa phải tính toán tiêu số tiền học bổng vốn chỉ vừa đủ cho bản thân mình để giúp bố mẹ nuôi 6 người em khác đang đi học. Khi mà các bạn khác ăn một cái đùi gà trong một bữa cơm, thì Tủa chia cái đùi gà thành 3 bữa.

Tôi không biết Tủa sẽ làm được gì sau 4 năm nữa, khi rời khỏi FUV lúc Tủa 30 tuổi. Nhưng tôi ghi lại câu chuyện này, vì thấy nó thật đẹp; và thành tâm mong giấc mơ của chàng trai Mông ở FUV sẽ đạt thành!

Chia sẻ về đề cử

  • Thu Hà
    Nhìn thấy hình ảnh của bạn mình vô cùng xúc động và thấy rằng bản thân cần nỗ lực và cố gắng hơn nữa... Cảm ơn bạn đã tiếp thêm nghị lực cho mình để thấy cuộc sống vẫn còn nhiều điều tốt đẹp, đáng trân trọng.
  • Diên Biên
    Mong em thành công trên đường đời, để mai này em là nguồn động lực là tấm gương cho các em nhỏ ở vùng sâu, vùng xa vươn lên thoát nghèo, thoát lạc hậu.
  • Trần Thị Liên
    Đọc câu chuyện thật cảm động, thật khâm phục ý chí vươn lên của em. Tuổi trẻ Việt Nam thật tự hào có những tấm gương như em, mong em giữ vững ý chí để đi hết con đường mà em đã chọn.
  • Phong Anh
    Tôi sẽ kể tấm gương của bạn với các em học sinh (học sinh của tôi cũng chủ yếu là dân tộc H'Mông). khâm phục bạn, chúc bạn đạt được những điều mình muốn.
  • Nguyễn Văn Thống
    Thật đúng khâm phục cậu em này, tuổi trẻ bây giờ mấy ai được như em. Một người trẻ tuổi sống rất có hoài bão và lý tưởng, là 1 tấm gương sáng cho những người noi theo.
0  Bình Luận
  • Hạng mục
    18 Đề cử

    Rapper Đen Vâu

    Rapper truyền cảm hứng bởi những bản rap mộc mạc, viết nên từ chiêm nghiệm cá nhân
    0
    Bình chọn

    ĐT Esport Flash

    Đội tuyển Esport giành 5 chức vô địch lớn, bao gồm 3 chức vô địch trong nước và 2 chức vô địch quốc tế.
    0
    Bình chọn

    Giang Ơi

    Vlogger truyền cảm hứng cho lối sống lành mạnh - tích cực, giúp giới trẻ có cái nhìn nghiêm túc hơn về các vấn đề môi trường
    0
    Bình chọn

    1977vlog

    Phong cách làm Vlog độc đáo, lấy cảm hứng từ văn học Việt Nam, đạt Nút Vàng của Youtube chỉ với 4 video không dài quá 6 phút
    0
    Bình chọn

    Ca sĩ Hoàng Thuỳ Linh

    Một năm đầy đột phá với những sản phẩm âm nhạc độc đáo, đậm chất văn hoá Việt Nam
    0
    Bình chọn

    Vì Quyết Chiến

    Cậu bé Sơn La đạp xe 100km xuống Hà Nội vì "sợ không thể nhìn mặt em lần cuối"
    0
    Bình chọn

    Cụ Đỗ Thị Mơ

    Bà cụ đạp xe lên xã "nhất quyết" xin thoát khỏi hộ nghèo
    0
    Bình chọn

    Ông Bùi Công Hiệp

    Người dành tặng khối tài sản hơn 100 tỷ đồng để làm mái ấm cho các em nhỏ mồ côi
    0
    Bình chọn

    Khang A Tủa

    Chàng trai người Mông ở bản nghèo Mù Cang Chải giành học bổng toàn phần của Đại học Fulbright
    0
    Bình chọn

    Cô giáo Trần Thị Thuý

    Cô giáo trường làng Việt Nam lọt top 50 Giáo viên toàn cầu
    0
    Bình chọn

    Em Nguyễn Nguyệt Linh

    Học sinh lớp 6 viết thư đề nghị không thả bóng bay trong ngày khai giảng gửi tới 40 trường học ở Hà Nội
    0
    Bình chọn

    Chuyện bé Bình An

    Câu chuyện xúc động về người mẹ ung thư từ chối điều trị để sinh con
    0
    Bình chọn

    Đạo diễn - Diễn viên Ngô Thanh Vân

    Nữ đạo diễn đưa phim Hai Phượng trở thành phim Việt giữ kỉ lục doanh thu cao nhất toàn cầu
    0
    Bình chọn

    Diễn viên Thu Quỳnh

    4 năm vượt qua sóng gió hôn nhân và toả sáng rực rỡ trong những bộ phim truyền hình ăn khách nhất
    0
    Bình chọn

    Nhiếp ảnh săn rác Nguyễn Việt Hùng

    Nhiếp ảnh gia đi xuyên Việt bằng xe máy để chụp 3000 bức ảnh rác thải nhựa
    0
    Bình chọn

    Cô giáo Trà Thị Thu

    Cô giáo dành 5 năm thanh xuân "gùi chữ qua đèo" cho học sinh nghèo trên đỉnh núi Ngọc Linh
    0
    Bình chọn

    Ngô Việt Cường

    Học sinh lớp 12 chế tạo hai ô tô điện sạc bằng năng lượng mặt trời
    0
    Bình chọn

    Anh hùng khí hậu Hoàng Thị Minh Hồng

    Nhà hoạt động môi trường, sáng lập tổ chức CHANGE. Một trong 12 lãnh đạo dân sự tham gia Chương trình Học Giả Quỹ Obama
    0
    Bình chọn
  • Hạng mục
    7 Hạng mục
    47 Đề cử

    Hương Giang

    Người phụ nữ làm nên nhiều điều kỳ diệu
    0
    Bình chọn

    Trấn Thành

    “Người tấu hài lém lỉnh” thăng hạng và khẳng định hình tượng ngôi sao đa năng
    0
    Bình chọn

    Ngô Kiến Huy

    Ca sĩ có Hit, MC có miếng, nghệ sĩ TVshow phủ sóng khắp các mặt trận
    0
    Bình chọn

    Nhật Kim Anh

    Sự bứt phá ngoạn mục
    0
    Bình chọn

    Ninh Dương Lan Ngọc

    Ngọc nữ tài năng vượt qua mọi chông gai để vươn đến thành công
    0
    Bình chọn

    Bb trần

    Một màu sắc khó thay thế của làng giải trí
    0
    Bình chọn

    Bảo Thanh

    Nữ chính "Về nhà đi con" với lối diễn cảm xúc xuất thần
    0
    Bình chọn

    Ngô Thanh Vân

    Đao diễn xuất sắc, "đả nữ" khó vượt qua của điện ảnh Việt
    0
    Bình chọn

    Quốc trường

    Soái ca màn ảnh của siêu phẩm phim truyền hình "Về nhà đi con"
    0
    Bình chọn

    Thu Quỳnh

    Nàng “Tắc kè hoa” của truyền hình Việt, loại vai diễn nào cũng toả sáng rực rỡ
    0
    Bình chọn
  • Hạng mục
    7 Hạng mục
    46 Đề cử

    Khoai Lang Thang

    Chàng kỹ sư bỏ nghề để làm du lịch, có 1 triệu người theo dõi trên Youtube
    0
    Bình chọn

    Hậu Hoàng

    Thánh nữ nhạc chế với 4,73 triệu lượt theo dõi
    0
    Bình chọn

    1977 Vlog

    Thế lực mới của làng Youtuber với Vlog độc đáo lấy cảm hứng từ văn học Việt Nam
    0
    Bình chọn

    Dino Vũ

    Chàng trai dám từ bỏ sự nghiệp ổn định để biến vlogger và blogger thành công việc chính
    0
    Bình chọn

    Giang Ơi

    Cô nàng biến những điều quen thuộc, gần gũi trở thành thú vị và hấp dẫn trên Youtube
    0
    Bình chọn

    Quỳnh Trần JP

    Bà mẹ bỉm sữa tạo nên hiện tượng mạng đình đám của năm
    0
    Bình chọn

    Ngọc Trinh

    Người đẹp V-biz đầu tiên “ẵm" nút vàng Youtube
    0
    Bình chọn

    Cris Phan

    Thiếu gia 9x thống trị YouTube với 7,4 triệu người subscribe và 1,8 tỷ lượt xem
    0
    Bình chọn

    Phê Phim Page

    Kênh Youtube review phim ảnh mang đậm chất riêng
    0
    Bình chọn

    Khoa Pug

    Rich kid giới vlogger nổi tiếng với câu cửa miệng “Tiền bạc không thành vấn đề”
    0
    Bình chọn